20171124 Spreekrecht

Al jaren bestaat het spreekrecht voor gewone burgers in raads- en commissievergaderingen. Dat is in veel gemeenten het geval. Het laat zien dat het gemeentebestuur zich ervan bewust is dat de gewone burger in het besluitvormingsproces een rol heeft. Een goed zaak dus? Zeker zoals het in Grave wordt gebruikt is de inbreng niet meer dan symbolisch. Ook symbolen zijn goed maar ze mogen niet in de plaats komen van een wezenlijke inbreng. Spreekrecht is niet meer dan een noodingang. Daarbij zie ik wel verschil tussen spreekrecht in een raadsvergadering en een commissievergadering.

Een raadsvergadering is vooral bedoeld om besluiten te nemen. Daarbij horen alle argumenten voor en tegen ruim voor de vergadering beschikbaar te zijn, inclusief eventuele amendementen. Dat geldt zeker als een raadsvergadering in commissies of in een zogenaamde voorbereidende vergadering wordt voorbereid. In zo’n zuiver besluitvormende vergadering hoort de burger niet thuis. Spreekrecht is dan zuiver symbolisch, een laatste beroep op het gezond verstand van de raadsleden. In veel gemeenten zie je dan ook dat het spreekrecht helemaal vooraan en nog voor het vaststellen van de agenda staat geagendeerd. Er is dan, in ieder geval in theorie, nog de mogelijkheid het ingebrachte onderwerp alsnog aan de orde te stellen. In Grave is spreekrecht in de raadsvergadering in feite zuiver symbolisch. De spreektijd is beperkt tot 5 minuten, er mag geen discussie zijn en er mogen alleen “toelichtende vragen” worden gesteld. (de bedoeling zal wel zijn dat alleen “vragen om  toelichting” mogen worden gesteld). De meest gestelde vraag is of de tekst voor de raadsleden beschikbaar is en tegenwoordig is dat bijna altijd het geval.

Het spreekrecht in de Graafse raadsvergadering heeft wel een ontwikkeling doorgemaakt. Aanvankelijk mocht alleen worden ingesproken over zaken die op de agenda stonden. Één van de smerigste vergadertrucs is om, als iedereen zich op een vergadering heeft voorbereid, aan het begin van de vergadering nog met nieuwe informatie te komen. En zo was het spreekrecht in Grave georganiseerd. Die bepaling is bij een reglementswijziging vervallen. Op de vergaderagenda stond het spreekrecht tot voor kort na het agendapunt vragen geagendeerd. Sinds de vergadering van 8-11-2016 kunnen raadsleden vragen stellen nadat het spreekrecht is geweest. Waarom die verwisseling heeft plaatsgevonden weet ik niet maar nu heeft een raadslid in ieder geval de gelegenheid over de inbreng vragen aan het college te stellen.

Voor het spreekrecht in de commissies gelden dezelfde regels als in de raadsvergadering. Alleen is het spreekrecht daar nog steeds na de vragen aan het college geagendeerd. Merkwaardig… Nu is de bedoeling van en de gang van zaken in de commissie toch aan een grondige herziening toe en daarbij is inhoudelijke inbreng van buiten de commissieleden een belangrijk onderwerp. Ook de huidige verordening biedt daarvoor al mogelijkheden. Volgens die regeling heeft iedere fractie slechts één lid in de commissie. Iedere fractie mag echte een gast meenemen. De bedoeling zal wel zijn geweest dat het een deskundige of belanghebbende zou zijn. Maar sinds de beperking dat de gast geen raadslid mocht zijn is vervallen zitten veel fracties gewoon met twee leden in de commissievergadering. Volgens de huidige verordening kan de commissievoorzitter ook buitenstaanders uitnodigen aan de beraadslagingen deel te nemen. Tot nu toe zijn dat vooral ambtenaren, maar er staat niets in de weg om ook bijvoorbeeld wijkraden en indieners van zienswijzen in de commissiebespreking te betrekken.

Naar mijn idee moet het spreekrecht in de raadsvergadering beperkt blijven tot een serieus te nemen symbolische oproep. De agendavolgorde zou dan kunnen zijn: 1 welkom; 2 spreekrecht; 3 vaststellen agenda enz.. In de commissievergadering zou het spreekrecht moeten worden vervangen door een gestructureerde deelname aan de beraadslagingen. Met Invoeren hoeft niet te worden gewacht op de noodzakelijke totale renovatie van de vergaderstructuur.