Onderstaand verhaal, geschreven na het eerste gelijk spel op donderdag 30 januari, zond ik zondag 2 februari naar de Arena. Het is niet geplaatst.
Grave
Aanleiding
In Mill gaf een volksraadpleging aan dat er draagvlak is voor meedoen aan de fusie van Cuijk, Boxmeer en St. Anthonis. Grave blijft daardoor alleen achter. Volgens de procedure voor de fusie hadden Mill en Grave tot 1 februari de tijd om alsnog te besluiten mee te doen. Daarom werd op 30 januari 2020 op verzoek van VPGgrave, D66 en LlvC-Grave een extra raadsvergadering gehouden.
Het CDA had bekend gemaakt dat, omdat nu ook Mill ook fuseert en al eerder het alternatief Cuijk, Grave en Mill onhaalbaar was gebleken het bestuursakkoord niet meer uitvoerbaar was. Volgens het bestuursakkoord zou in tegenstelling tot het CDA-standpunt voor één gemeente Land van Cuijk in deze raadsperiode niet aan verwezenlijking daarvan worden meegewerkt. Deze uitspraak leidde er toe dat coalitiegenoot LPG de samenwerking opzegde. De discussie speelde zich in de media af en had als gevolg dat er onduidelijkheid leek over de positie van het college.
Start van de vergadering
Van het college was er geen voorstel. Wel kwam er na de opening
- een initiatiefvoorstel van VPGrave, D66 en LlvC-Grave om direct te besluiten aan de fusie mee te doen.
- Een motie van deze partijen om op 19 maart een volksraadpleging te houden en aan de fusiegemeenten te vragen bij de opstelling van het fusieplan rekening te houden met deelname van Grave. Op 26 maart zou het fusieplan dan door de deelnemende gemeenten volgens schema kunnen worden vastgesteld.
- Een motie van LPG en VVD om de volksraadpleging op 14 mei te houden, zodat er ruimte zou ontstaan voor informatie aan de kiezers alvorens te beslissen.
- Een motie van die partijen om gedurende deze zittingsperiode vertrouwen in het zittende college te hebben.
Er was nog een ambtelijk advies binnengekomen van de provincie met 4 mogelijke scenario’s. In die scenario’s was ruimte voor een opiniepeiling. Dat inspireerde waarschijnlijk LPG en VVD tot hun motie. Er was wel een restrictie. Bij Binnenlandse Zaken moest nog worden nagegaan of ook het ministerie ermee zou instemmen Een dag later kwam dan ook een nieuw advies. Daaruit blijkt dat Grave mee moet doen aan het huidige proces of wachten tot 2026. De volgende stap in het huidige proces is het vaststellen van het fusieplan dat naar de provincie gaat en dat gebeurt op 26 maart. Het ministerie zal daarna wijzigingen in het plan niet accepteren. De kans dat de minister en de kamer dat wel zullen doen is niet meer dan theoretisch. In het nieuwe advies is geen sprake meer van een opiniepeilingen. De motie van VPGrave, D66 en LlvC-Grave sluit hier op aan.
Naar aanleiding van de gepubliceerde agenda hadden zich nog twee insprekers gemeld. Zoals gebruikelijk speelde hun inbreng in de discussie geen wezenlijke rol. Dat was ook te verwachten en daarom had ik in mijn bijdrage enkele vragen gesteld en daarbij alvast mijn antwoorden aangegeven.
Mijn commentaar tot zover
Allereerst is het vreemd dat hiervoor naar aanleiding van de raadpleging in Mill een spoedeisende ingelaste raadsvergadering nodig was. Dat in Mill een opiniepeiling zou worden gehouden en dat die zeer waarschijnlijk zou leiden tot een besluit alsnog mee te doen was in het najaar van 2019 al bekend. In Mill was immers al een publieksbijeenkomst geweest met een sterke aanwijzing in deze richting. Ook was er door de oppositiepartijen in Grave een bijeenkomst geweest die in ieder geval aangaf dat een opiniepeiling gewenst was. Een petitie om die te houden werd door de raad afgewezen. Tot slot besloot de raad in december een nietszeggende zienswijze op het fusieplan in te dienen.
In de discussie werd hier niet op ingegaan. Gedane zaken nemen nu eenmaal geen keer. Mijn bij voorbaat gegeven antwoord dat dit een uiting is van gebrek aan bestuurskracht (en dus een argument voor fusie) is daarmee juist gebleken.
Vervolgens ontbreekt in het rijtje voorstellen een voorstel, in ieder geval van LPG, om direct te besluiten niet aan de fusie mee te doen en de wel ingediende motie dus als plan B in te dienen zoals VPGrave, D66 en LlvC-Grave met hun motie wel hebben gedaan. Met de hulp van VVD en Keerpunt 2010 zou dit voorstel het hebben gehaald. Gezien het uiteindelijke advies komt het voorstel van de motie van LPG en VVD op hetzelfde neer
De motie om het college ongemoeid te laten kwam al overeen met mijn opmerking tijdens het spreekrecht om de mededeling over de coalitiebreuk voor kennisgeving aan te nemen. Nadat ook het college had aangegeven de motie niet als vrijbrief te zullen interpreteren en dat een nieuwe negatievere motie zou blijven werd aan de kwestie geen woord meer vuilgemaakt en werd de motie met algemene stemmen aangenomen.
De discussie
Ik ben daar gauw mee klaar. In een grote kring werden eerdere standpunten nogmaals verdedigd.
LPG zegt nog steeds heil te zien in zogenaamde zelfstandigheid. Opvallend is daarbij dat men steunt op het gesprek met de accountant Die zei inderdaad dat Grave financieel nog niet dood is en dat de positie, dankzij voorgaande colleges (flinke reserves en weinig schulden) aan de normen voldoet. Hij zei er wel bij dat Grave de laatste jaren bezig is de reserves te verlagen en de schulden te laten toenemen; met dubbele snelheid naar de ondergang dus. Ook het oordeel van de provincie, gebaseerd op een begroting zonder verwerking van de financiële consequenties van het sportparkbesluit, was akelig duidelijk. Dus Gravenaren bereidt u alvast voor op protesteren bij de volgende begrotingsbehandeling.
LPG wil wel meedoen aan een opiniepeiling, maar dan de tijd krijgen om campagne te voeren. (zo werd het niet letterlijk gezegd, maar zo heb ik het wel begrepen). Vandaar 14 mei als datum. Dat een raadpleging op die datum volgens de aanvullende datum hetzelfde is als de fusie afwijzen werd genegeerd. Provincie en regering gaan wel overstag was daarvoor het argument.
CDA, VPGrave, D66 en LlvC-Grave zagen en zien de fusie als de enige mogelijkheid om binnen een grotere eenheid de belangen van de inwoners en ondernemers te behartigen. Daarvoor is eigenlijk geen opiniepeiling nodig.
Een opiniepeiling kan wel worden geaccepteerd, maar mag de procedure niet beïnvloeden. Daarom moet die op 19 maart worden gehouden.
VVD en Keerpunt 2010 brengen hun eigen mening (als ze die hebben) niet in, maar laten hun stem afhangen van de uitslag van het referendum/opiniepeiling/volksraadpleging. Keerpunt 2010 lijkt in te stemmen met 19 maart als datum. De VVD volgt trouw de LPG.
Mijn commentaar op de discussie
Misschien had iedereen al het gevoel in een moeras te verzakken want ondanks alle fraaie toespraken kwam men geen stap dichter bij elkaar. Wat er tijdens de schorsingen is gebeurd is mij een raadsel. Uit het verloop van de bespreking erna denk ik dat er niets uitkwam.
De referendum/opiniepeiling/volksraadpleging blijkt raadsbreed als uitweg te worden gezien of in ieder geval geaccepteerd. Ik gebruik die rare combinatieterm omdat mij niet duidelijk is wat men nu eigenlijk wil. Volksvertegenwoordigers beslissen in Nederland zonder last. Een referendum als basis voor een besluit kan dus niet en voor een raadgevend referendum ontbreekt in Grave een verordening. Een opiniepeiling is niet meer dan als meetinstrument bijvoorbeeld om draagvlak te meten. Het opkomstpercentage is niet meer dan een aanwijzing voor de betrouwbaarheid van het resultaat. Bij een opiniepeiling die is opgezet als een referendum, zoals men blijkbaar voor ogen heeft, past geen minimum opkomstpercentage. Niet uitgebrachte stemmen dienen als “geen mening” te worden beschouwd. Op die manier wordt de uitslag in Mill als opiniepeiling: 3476 geen mening, 4119 voor fusie, 1384 tegen fusie. In percentages 40%, 45% en 15%. De unanieme conclusie dat er voldoende draagvlak is voor fusie is terecht. Kennelijk is er in Mill geen partij die dit een faliekant verkeerde beslissing vindt. In Grave ligt dat wat anders. Daar hebben partijen zich zo ingegraven dat gevolg geven aan een opinie uitslag, die in tegenspraak is met de eigen opvatting, een probleem met de achterban oplevert. Dat geldt zeker als het opkomstpercentage, dus de betrouwbaarheid lager is dan in Mill.
Alle fracties kunnen op zijn minst leven met een opiniepeiling. Er is enorme tijdsdruk. Waarom is er in de raad niemand op het idee gekomen om de moties te combineren met eerst een motie om op 19 maart of 14 mei een opiniepeiling te organiseren. Vervolgens komt er een motie om dat op 19 maart te doen. Als die wordt verworpen wordt het automatisch 14 mei. Dan had nu met de voorbereiding kunnen worden begonnen.
Wat nu?
Als men bij de fusiegemeenten halsstarrig is hebben we de boot gemist. Dat zal wel niet zo zijn want men vindt daar nog steeds dat Grave er bij hoort. Een beslissing daarover moet wel snel worden genomen en de eerste reguliere raadsvergadering is pas op 18 februari. Iets anders kiezen dan 19 maart als datum voor de peiling is zinloos. Die peiling moet dan wel vooraf worden gegaan door op 18 februari een formeel verzoek aan de fusiegemeenten te doen om Grave in het fusieplan op te nemen. In het voorstel voor 26 maart moet Grave als deelnemer zijn opgenomen. Hoe provincie en ministerie zullen reageren als Grave dan alsnog afhaakt laat zich raden.
Zijn er geen alternatieven? Die waren er wel. In het kader van de motiemarkt heb daar een idee voor ingediend. Maar dat is gepasseerd station. Ook nu nog zie ik in plaats van een opiniepeiling meer heil in een besluit op 18 februari, een openbare informatieavond met daarna intern beraad binnen de politieke partijen en vervolgens net als in de vier andere gemeenten een bevestiging op 26 maart.
Leo de Vreede
