Bijdrage aan motiemarkt 25 -9-2019
Verantwoording
De motiemarkt is georganiseerd om de belangstelling van de
burger bij het gemeentebestuur te verhogen. Ik vind dat geen goed middel. Mede
door de zeer beperkte publiciteit, worden vooral mensen bereikt die toch al
betrokken zijn. Die mensen zijn ook al bekend met de structurele mogelijkheden
om via partijen, wijk- en dorpsraden en desnoods brieven aan de gemeenteraad
hun ideeën en grieven kenbaar te maken.
Een motiemarkt of ander evenement kan ter afwisseling best
leuk zijn maar draagt op zich niet bij aan verbeterde communicatie. Daarvoor is
een structurele aanpak nodig.
Laat ik daarom de wel beschikbare motiemarkt maar aangrijpen
om enkele ideeën aan te dragen om juist die structurele aanpak te bevorderen.
Inleiding
In Grave functioneert het structurele communicatiesysteem
burger-gemeentebestuur niet voldoende. Dat wordt al lang erkend en nog onlangs
heeft de gemeenteraad daarom een nieuwe werkwijze vastgesteld. Die nieuwe
werkwijze is echter vooral intern gericht om de communicatie binnen het
gemeentebestuur te verbeteren. Die is ook echt verbeterd, maar het grote
probleem, de betrokkenheid van de inwoner is gebleven. Ook binnen het
gemeentebestuur zelf is het betrekken van de inwoners bij projecten en
besluitvorming geen vanzelfsprekendheid. Twee recente voorbeelden:
- Voor 26 augustus was een werkbespreking van de raad vastgesteld. Volgens de nieuwe werkwijze is die alleen bestemd voor raads- en commissieleden. In de agendacommissie van 20 augustus bleek dat niemand bezwaar had tegen volledige openheid. Dus werd de bijeenkomst openbaar. Alleen ontbrak de tijd die fatsoenlijk aan te kondigen.
· Op de raadsagenda voor 16 september staat de
nota waarin de kaders worden vastgesteld voor de ontwikkeling van het
scheepswerfterrein. Een puur ambtelijk technisch voorstel ligt voor. Al jaren
roept de raad dat belanghebbenden en inwoners “aan de voorkant” moeten worden
betrokken.
Ik heb daarom een “spoedidee”
aan de raadsleden gericht. In de agendacommissie van 20 augustus werd
afgesproken stakeholders en wijkraad actief voor de vergadering van de
commissie ruimte op 3 september uit te nodigen. Mijn idee hield meer in, maar
meer was op dat moment niet te bereiken. De mogelijkheid betrokkenen uit te
nodigen bestaat al lang, maar is geen vanzelfsprekendheid.
Sinds de invoering van ons bestuurlijk stelsel -bestaande
uit rijk, provincie en gemeente met het waterschap als functioneel
bestuursorgaan daarnaast- is er in de maatschappij en ook bij de individuele
bewoner veel veranderd. Bij de organisatie van het bestuur moet daar rekening
mee worden gehouden.
In het systeem is de plaats van inwoning bepalend voor de
plaats waar de burger via de verkiezingen (inclusief daaraan gekoppelde
referenda en opiniepeilingen) invloed op het bestuur kan hebben. Dat de plaats
weer je woont bepalend is voor je hele leven is al lang niet meer zo.
Ook projecten en processen beperken zich niet meer tot een
woonplaats, zeker als het gaat om beleid bepalen.
Het samenvoegen van gemeenten is daarom al lang een
gebruikelijke aanpak. Ook de huidige gemeente Grave is het resultaat van een
aantal herindelingen. Nog in 1994 werd het dorp Gassel bij de gemeente Grave
gevoegd, zoals met Escharen en Velp al eerder was gebeurd.
Zeker nu het rijk belangrijke taken aan gemeenten heeft
toegewezen blijkt dat veel gemeenten te klein zijn om die te kunnen aanpakken.
Gemeenschappelijke regelingen zijn dan noodverbanden, die alleen door
gemeentefusies kunnen worden gestructureerd.
Zelf vind ik dat je met het vergroten van gemeenten niet
kunt doorgaan, maar dat valt buiten het kader van deze motiemarkt!
Aan de andere kant is ook de burger veranderd. Van een
tot een bepaalde levensbeschouwing (religie en politiek) behorende
gezagsgetrouw lid van de gemeenschap met vertrouwen in het bestuurlijk gezag is
van hij tot zij ontwikkeld tot een zelfstandig opererend individu.
Dat is moeilijk in te passen in ons huidig parlementair
democratisch systeem. Dat systeem houdt in dat vertegenwoordigers worden
gekozen die de beslissingen nemen. De gekozen vertegenwoordigers kunnen hun
besluiten niet langer zonder meer baseren op partijprogramma’s maar moeten veel
meer de individuele burger bij het proces betrekken. Niet alle
burgers zullen geïnteresseerd zijn om zich in alle bestuurlijke processen te
verdiepen.
Aan de andere kant moet de individuele burger ook
beseffen dat het tot democratie behoort dat eenmaal genomen besluiten ook
worden geaccepteerd.
Dit alles levert een enorm spanningsveld op dat zich in
de hele wereld ook aftekent en niet met de motiemarkt is aan te pakken. Daarom
nu twee ideeën om daar toch een start mee te maken.
Idee 1 Neem een
eenduidige beslissing over de gemeentelijke herindeling
Grave heeft nog steeds geen uitspraak gedaan over het
voorstel om te komen tot één gemeente Land van Cuijk. Dit voorstel is tot stand
gekomen in jaren van gemeenschappelijke samenwerking, waarin Grave een
belangrijke rol vervulde. In het huidige bestuursakkoord is alleen opgenomen
dat deze periode niet wordt meegewerkt aan die éne gemeente, maar dat wordt
geprobeerd tot een fusie Cuijk Grave en Mill te komen. Dat alternatief is nu
weggevallen, maar omdat de uitspraak over die ene gemeente ook slechts geldt
tot de verkiezingen in 2020 kun je ook niet zeggen dat Grave bij gebrek aan
alternatief heeft besloten zelfstandig te blijven.
Er is dus alle reden voor heroverweging van het
bestuursakkoord. Hoe moet dat worden aangepakt?
De twee onderstreepte passage uit de inleiding zijn
daarvoor belangrijk. Voor het besluit moet draagvlak worden gewonnen voordat
het wordt genomen, maar je kunt niet verwachten dat iedereen zich in de materie
wil verdiepen.
Uitwerken van dit idee heeft alleen zin als het door de
raad wordt overgenomen, maar een voorbeeld kan zijn.
1. Nodig
organisaties en individuen uit om deel te nemen aan deze processen en zich
daarvoor aan te melden.
2. Organiseer
een presentatiebijeenkomst (voorafgegaan door publiciteit). Op die avond worden
de aspecten van zelfstandig blijven en samengaan los van elkaar toegelicht en
bevraagd. Het is niet de bedoeling ze te bediscussiëren. Naar elkaar luisteren
is het thema. Het houden van een opiniepeiling, met als keuze mogelijkheid
zelfstandig, samen en beiden acceptabel, aan het begin en aan het eind kan
informatief zijn.
3. De
fracties bepalen hun standpunt. Hoe ze dat doen moeten ze zelf bepalen.
4. Het
raadsvoorstel kan op zich eenvoudig zijn: “Na rijp beraad besluit de raad van Grave………”
Daarna begint de uitwerking.
Die uitwerking zal zowel binnen Grave als daar buiten het
nodige overleg vragen.
Hoe dit idee uiteindelijk uitwerkt doet niet af aan het
volgende idee. Het heeft wel invloed op de uitwerking ervan.
Idee 2 het bouwen van
een samenwerkingsverband burger-gemeentebestuur
Gegeven is dat de burger veel individueler denkt en
handelt dan in het verleden. Je zou kunnen zeggen de burger is meer klant dan
lid. Een klant koopt alleen het eindproduct, een lid werkt ook mee aan de
productie van dat product.
Terugwerken naar het lidmaatschap is een voorwaarde om de
parlementaire democratische structuur werkbaar te houden. Er is een heel
verhaal over te houden, maar als kiezers zich meer klant voelen dan lid
ontstaat het gevaar dat parlementen en andere besturen worden gekozen op basis
van reclame. Of een bestuur dan nog het algemeen van de samenleving als
hoofddoel heeft wordt dan twijfelachtig.
Bij de ontwikkeling van het samenwerkingsverband zijn
twee lijnen te volgen.
Lijn 1 Lange termijn
Het is nodig de burgers, en
zeker de toekomstige, niet alleen als goed mens op te voeden, maar ook als
actief burger. Dat gaat niet vanzelf en het vereist een brede aanpak. Wellicht
dat een olievlekbenadering een uitkomst biedt. Die is misschien te vinden in…..
Lijn 2 Korte termijn, direct, laaghangend fruit
Er zijn al mensen die zin
hebben mee te denken aan bepaalde projecten. De eerste stap in een project moet
dan ook zijn die mensen te zoeken. Dat kan door aanpassingen in de werkwijze
van de gemeenteraad. Zelfs het huidige systeem biedt al mogelijkheden. Het
uitnodigen van betrokkenen voor behandeling in de commissie dient een
vanzelfsprekendheid te zijn en niet het resultaat van een last-minute besluit
van de agendacommissie. Bovendien moeten betrokkenen al in het voortraject
actief zijn.
Ik kan voor deze lijn legio
ideeën aandragen. Het is veelal een kwestie van vanzelfsprekendheid. Misschien
zet ik er voor de markt nog enkele op
Lijn 3 buiten mededinging
Een gevolg van de afnemende
interesse voor het bestuur van de samenleving is het teruglopen van het
opkomstcijfer bij verkiezingen. Al jaren wordt geprobeerd dit te verbeteren
door de komst naar het stembureau te vergemakkelijken. Dat is
symptoombestrijding. Door het vergroten van de toegangsdeur trek je niet meer
publiek, maar verhoogt wel het risico van indringers. Je moet je product
verbeteren. Ik kan me voorstellen dat je het algemeen kiesrecht aanvult met een
voorwaarde dat de kiezer kan aantonen daadwerkelijk belangstelling te hebben.
Dat is niet zo eenvoudig. Je laten registreren als kiezer, zoals bijvoorbeeld
in de VS al regel is zou een eerste benadering zijn. Opiniepeilingen mogen
alleen worden gehouden na een effectieve informatieslag.
Slot
Ik ben benieuwd naar uw reactie.
Een nieuwe slogan voor de gemeente zou kunnen worden
Wij rekenen op uw gefundeerde mening.
Leo de Vreede
1-9-2019
Geen opmerkingen:
Een reactie posten