De raadsvergadering van 16 april 2019 in Grave

De extra raadsvergadering van 16 april was om twee redenen interessant, allereerst natuurlijk vanwege het onderwerp: de herschikking van de gemeenten in het Land van Cuijk. Het was ook de eerste raadsvergadering waarbij de nieuwe werkwijze van kracht zou zijn.

Nieuwe werkwijze

Al eerder heb ik geschreven dat de aanpak van dit project veel te beperkt is geweest. Het heeft weinig meer opgeleverd dan enkele, op zich zinvolle, cosmetische aanpassingen aan het verloop van de vergaderingen. Wil je de doelstellingen efficiënter vergaderen en raad in inwoners meer aan de voorkant betrekken werkelijk bereiken zul je hele systeem van het bestuursproces moeten bekijken. Dat systeem bestaat uit inwoners, gemeenteraad, college en ambtelijke ondersteuning. Vergaderingen van raad en commissies, werkbesprekingen informatievoorziening en andere communicatiemiddelen zijn gereedschap. Aan zo’n systematische benadering ontbreekt in Grave nogal wat. Ik herhaal het nog maar eens: In de huidige maatschappij is het nodig de inwoners daadwerkelijk te betrekken bij het besturen van de gemeente. Alleen op die manier kan voor te nemen besluiten draagvlak worden gevonden. Het begrip draagvlak speelt ook bij het voortdurende uitstel van een uitspraak over de bestuurlijke organisatie een belangrijke rol. De raad weet dit ook al jaren en wil er wat aan doen, maar komt niet verder dan een aanloop. Gesprongen wordt er niet.

Zo langzamerhand worden mijn stukjes steeds chagrijniger daarom, alvorens te proberen er een positieve draai aan te geven, een samenvatting in twee liedjes.

Het eerste is bedoeld om de moed erin te houden en waarschijnlijk wel bekend. Voor degenen die het origineel niet kennen hier een link: https://www.youtube.com/watch?v=JLF6IYL_ta4

Eerste couplet.

Ik heb een potje met vet

Ik heb een potje, potje,potje, potje vet onder de tafel gezet

Tarara

Tweede couplet enzovoorts, enzovoorts.

Het tweede liedje is gebaseerd op een oud kinderliedje “Constant heeft een hobbelpaard” (https://www.youtube.com/watch?v=SKIz2tsVjEo). Al een hele tijd geleden werd het in een Pothuusburgse buut gebruikt.

Komt in Grave een nota uit

Zorgt voor uitstel van het besluit

Een nieuwe probleem wordt aangepakt

Reuze moeilijk dus dan

Komt in Grave een nota uit

Zorgt………………………………………

Enzovoort

Hoe het dan wel moet? Op korte termijn met de wijk- en dorpsraden en andere maatschappelijke organisatie aan tafel gaan zitten. Intussen kunnen alvast een aantal voor de hand liggende verbeteringen in de communicatie met de inwoners aanbrengen. Op https://graafsetribune.blogspot.com kunt u voorbeelden vinden.

Herindeling

Wat vooraf ging:

·         In september 2017 werd aan de gemeenten in het Land van Cuijk voorgesteld per 1 januari 2023 samen te gaan in één gemeente Land van Cuijk. Dit voorstel was tot stand gekomen na zo’n vijf jaar samen praten, rapporten laten schrijven en confereren. Dat proces speelde zich volledig af binnen de bestuurlijke kringen. Pas nadat het voorstel klaar was werd er enige informatie aan inwoners gegeven.

Intussen hadden Cuijk, Grave en Mill per 1 januari 2014 hun ambtelijke organisaties alvast samengevoegd in de werkorganisatie CGM.

Het resultaat was dat de raden van Boxmeer, Cuijk en St. Anthonis met het voorstel voor één gemeente Land van Cuijk instemden. Mill zei nee en Grave stelde een uitspraak uit. Er zou eerst, tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen, een opiniepeiling worden gehouden.

·         Natuurlijk speelde deze kwestie een rol in de verkiezingscampagnes in Grave. LPG was duidelijk voor zelfstandigheid van Grave. Het CDA vond één gemeente Land van Cuijk het beste. De andere partijen waren wat minder uitgesproken door aan te geven waarde te hechten aan de uitkomst van de opiniepeiling.

Het duurde echter tot de raadsvergadering van 6 februari 2018 alvorens duidelijk werd welke vraag aan de kiezers zou worden voorgelegd. Op het laatste moment werd naast de keuze tussen zelfstandig Grave en één gemeente LvC  ook bestuurlijk samengaan van Cuijk Grave en Mill als optie opgenomen.

Zonder enige nadere informatie werd deze drievoudige vraag aan de kiezers voorgelegd. Waar de voor raadsleden jaren en stapels papier niet voldoende waren om tot een keuze te komen kregen de kiezers een paar weken, overigens zonder te weten wat de (nieuwe) raad met het resultaat van de opiniepeiling zou doen.

·         Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 18 maart 2018 waren LPG en CDA de winnaars. Dat waren ook de partijen met de duidelijkste stellingname, zij het tegengesteld. Toch vormden deze partijen samen heel snel een college op basis van 9 stemmen. Er was echter nog geen bestuursakkoord bekend. Er was wel een procesverbaal van de opiniepeiling. De harde cijfers daarin waren:

o    Niet opgekomen, dus geen mening gegeven       44%

o    Zelfstandig Grave                                                24%

o    CGM                                                                    19%

o    Éen gemeente Land van Cuijk                             13%

Het verschil tussen een opiniepeiling en een referendum of verkiezing is dat bij een opiniepeiling “geen mening” wel een rol speelt.

·       Het duurde tot de raadsvergadering van 18 september 2018 voordat duidelijk werd hoe LPG en CDA hun tegengestelde opvattingen in één besluit tot hun recht zouden laten komen. Aan één Land van Cuijk zou deze bestuursperiode geen medewerking worden gegeven. Dat paste in het straatje van LPG. Het CDA had kennelijk zijn hoop gevestigd op de uitdrukking dat God’s molens nu eenmaal langzaam malen. De keuze voor zelfstandig Grave kon niet worden gemaakt omdat de CGM-variant ook als een reële optie uit de opiniepeiling naar voren kwam.

Uiteindelijk werd “besloten”:

1.    Deze raadsperiode (2018-2022) een besluit te nemen over de bestuurlijke toekomst van de gemeente Grave, waarbij twee opties nader worden uitgewerkt: zelfstandig blijven of herindeling met de CGM-gemeenten.

2.    Het college in dit kader de volgende opdrachten te verstrekken:

a.    Rapporteren aan de raad wat de organisatorische en financiële consequenties (intern gericht) zijn van zelfstandig blijven of herindeling CGM voor de zomer van 2019.

b.    Rapporteren aan de raad wat de maatschappelijke en financiële consequenties (extern gericht) zijn voor onze inwoners van zelfstandig blijven of herindeling CGM voor de zomer van 2019.

c.    Het opstellen van een communicatieplan voor de zomer van 2019 hoe we de inwoners hierover informeren en zullen raadplegen.

3.    De raden van Cuijk en Mill & St Hubert te informeren over dit besluit en hen te verzoeken om een reactie.

 Dus…uitstel van besluit en wachten op een nieuwe nota.

·       Van Mill en Cuijk kwam redelijk snel antwoord. Daaruit bleek dat men niet veel zin had in de CGM-variant, maar ook niet van plan was voor Grave een beslissing te nemen. Grave moest zelf maar een standpunt bepalen. Inmiddels waren Boxmeer, Cuijk en St. Anthonis begonnen met de voorbereiding van de bestuurlijke samenvoeging van die gemeenten. Grave en Mill zouden zich daarbij kunnen aansluiten.

Daarom werd in de raadsvergadering van 11 december weer via een motie het tijdschema van de motie van 18 september aangepast. De onderzoeken zouden nu voor 1 april 2019 beschikbaar moeten zijn. Tegelijk met de Europese verkiezingen op 23 mei zou weer een opiniepeiling worden gehouden. Aan inhoud en doel van die opiniepeiling werd in de motie geen aandacht besteed.

·         Omdat het weer geen besluit maar slechts een motie was het nodig in de raadsvergadering van 19 februari 2019 een echt besluit te nemen. Er moest een krediet van € 30.000 worden verleend om opdracht voor het onderzoek te kunnen geven. Dat besluit werd genomen met de wetenschap dat een deel van het onderzoek wel eens zinloos zou kunnen zijn. In Cuijk zou een voorstel in procedure komen om te besluiten met Boxmeer en St. Anthonis in zee te gaan.

·         Het rapport was keurig op tijd binnen en werd via een raadsinformatiebrief van 26 maart 2019 openbaar. Keurig volgens de opdracht gaf het rapport een opsomming van de consequentie van de opties zelfstandig Grave in twee alternatieven en de CGM-variant. Een advies werd niet gegeven omdat het ook niet was gevraagd. De optie één gemeente Land van Cuijk was niet in het rapport opgenomen. Daarmee had het college de motie uitgevoerd. Wat er met de rapporten moest gebeuren werd aan de raad overgelaten.

·         In de agendacommissie van 2 april 2019 kwam daarom de vraag aan de orde wat er met het rapport zou moeten gebeuren. Omdat het rapport in opdracht van de raad was opgesteld zou het logisch zijn dat het ook in een raadsvergadering zou worden besproken en dat op die basis de raad een besluit zou nemen over het vervolg en dan met name over de opiniepeiling die op 23 mei zou worden gehouden. Op 1 april had de raad van Cuijk besloten met Boxmeer en St. Anthonis in zee te gaan en daarmee was de CGM-variant in feite van de baan. De onvermijdelijke conclusie daaruit zou zijn dat Grave zou moeten besluiten inderdaad zelfstandig te blijven of toch maar aan te sluiten bij C, B en A.

Nu wilde het toeval (of het was een gevolg van de gebrekkige werkwijze van de raad?) dat er geen agenda was voor de commissievergaderingen van 16 april en 7 mei. En dus besloot de agendacommissie, heel verstandig, op 16 april een raadsvergadering te houden waarin ook de vraagstelling voor de opiniepeiling van 23 mei  zou worden vastgesteld. Hiermee wachten tot de eerstvolgende reguliere raadsvergadering van 16 mei 2019 zou de opiniepeiling, waar de collegepartijen zo’n grote waarde zeggen te hechten, alleen al om praktische redenen onmogelijk maken. Aldus werd door de agendacommissie besloten. Dat dit praktische ordevoorstel vanuit de oppositie kwam en niet van de coalitie is wel merkwaardig maar niet van belang.

·         En dan nu de nieuwste episode: de raadsvergadering van 16 april 2019. Ik citeer hier het volledige conceptbesluit.

De raad van de gemeente Grave

gelet op het raadsbesluit van 18 september 2018 n.a.v. het initiatiefvoorstel van LPG en CDA over de bestuurlijke toekomst Grave,

gelet op de aangenomen motie op 11 december 2018 ‘Uitwerking beslispunt 2: opdracht aan college’ m.b.t. de bestuurlijke toekomst Grave, gelet op de RIB 2019-15 Raadsinformatie Rapport Onderzoek bestuurlijke toekomst; drie varianten vergeleken met als bijlage het rapport van PWC,

besluit Kennis te nemen van het Rapport Onderzoek bestuurlijke toekomst Grave; drie varianten vergeleken.

Uit dit concept blijkt duidelijk dat deze operatie een gevolg was van een initiatief van LPG en CDA. Het werd aan de raad overgelaten dit concept via amendenten om te vormen tot een uitvoerbaar besluit. Dat een poging werd gedaan de oppositie het debat te laten openen was daarom onterecht. De coalitie had met een voorstel voor de voortgang moeten komen. Dat heeft men kennelijk niet aangedurfd.

De vergadering zou moeten verlopen volgens de nieuwe werkwijze. Positief was dat de raadsleden elkaar netjes benaderden. Maar dat was ook al het nieuwe. Van uitwisseling van argumenten was geen sprake. Het bleef bij met steeds meer nadruk herhalen van eigen standpunten. Het constateren van een gebrek aan draagvlak voor herindeling en de noodzaak van het tijdig betrekken van burgers  werd met veel allure verkondigd. Allemaal juist en dat wisten we al. Werkelijke suggesties om daar wat aan te doen bleven echter uit. Het resultaat was dan ook dat het concept-besluit tot besluit werd verheven en het rapport tezamen met de inbreng vanuit de ondernemers tijdens het spreekrecht naar het archief werd verwezen.

Omdat dit toch wel erg mager was kwam het CDA met een motie waarin werd aangegeven hoe de raad van Grave verder zou gaan met dit probleem.

De aanpak is simpel. De ontwikkelingen in de regio worden nauwgezet gevolgd en de deur voor de gemeenten Cuijk en Mill wordt opengelaten. Daarnaast kreeg het college enkele opdrachten die men toch al had. Het college moet in het najaar met een eerste proeve van een visie op kernendemocratie inclusief burgerparticipatie komen. Oh ja, de opiniepeiling op 23 mei gaat niet door.

Hoe nu verder?

Het is wel zeker dat op beide onderwerpen de nieuwe werkwijze en de herindeling nieuwe coupletten aan de twee kinderliedjes zullen worden toegevoegd. Daar schieten we niet echt mee op. Het wordt tijd voor een therapeutische benadering. Een start daarvoor zou kunnen zijn dat er een gesprek wordt georganiseerd tussen raadsleden en vertegenwoordigers van diverse geledingen in de Graafse samenleving. Het initiatief daarvoor moet wel uitgaan van de gemeenteraad zelf. Als die de noodzaak er niet van inziet is het allemaal zinloos en gaan we vrolijk verder met potjes vet onder de tafel te zetten.

Als u vindt dat dit heel veel lijkt op de aanpak van een werkelijke nieuwe werkwijze van de raad heeft u gelijk. Eigenlijk gaat het om dezelfde vraag: hoe worden wij als inwoners het beste bestuurd. Dan is de omvang van de gemeente één aspect net als de wijze waarop gemeentebestuur en inwoners met elkaar omgaan. Die twee aspecten beïnvloeden elkaar wel.

Leo de Vreede