Grave 19 december 2019
Geachte colleges,
Inleiding
In zijn zienswijze doet de gemeenteraad van Grave nog
steeds geen éénduidige uitspraak over het al of niet deelnemen aan het samenvoegen
van de gemeenten Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en St. Anthonis. De zienswijze
blijft beperkt tot de consequenties van de nu voorgenomen herindeling voor de
ambtelijke organisaties. Daarbij wordt de gemeente Cuijk ten onrechte
verantwoordelijk gehouden voor mogelijke problemen en het oplossen daarvan.
Ik voel mij daarom niet vertegenwoordigd door deze
gemeenteraad en dus dien ik zelf een zienswijze in.
Samenvatting van de zienswijze
1. Grave
en Mill dienen van begin af aan deel uit te maken van de nieuwe gemeente Land
van Cuijk. Mochten deze gemeenten daartoe niet zelf besluiten dan dienen
provincie en of parlement die gemeenten hiertoe te dwingen.
2. In
de huidige samenleving is interesse van de bevolking voor het overheidswerk
niet meer vanzelfsprekend. Bij de inrichting van de nieuwe gemeente dient aan
dit aspect aandacht te worden besteed. Kernendemocratie, wat dat ook moge
inhouden, is daarvoor te beperkt. Themademocratie is een betere benadering.
3. Zo
lang Grave en/of Mill niet daadwerkelijk tot meedoen hebben besloten moeten
inwoners en organisaties, wanneer zij dat wensen, in de gelegenheid worden
gesteld deel te nemen aan de inrichting van de nieuwe gemeente;
4. De
wens van Grave wel gebruik te maken van ambtelijke ondersteuning door de nieuwe
gemeente is niet consequent. Bestuur en ambtelijk apparaat van een gemeente
dienen een organisatorische eenheid te zijn. Een samenwerkingsverband dat ook
maar enigszins lijkt op de huidige CGM-constructie is uit den boze.
Ad 1 Het herindelingsplan
Inleiding
In het huidige Nederlandse bestuur is de woonplaats, in
de vorm van de gemeente, de kleinste bestuurlijke organisatie. Die structuur sluit
niet meer aan op de maatschappelijke ontwikkelingen. De woonplaats is niet meer
het bindend element. Schaalvergroting in de vorm van samenvoegen van gemeenten
is lang de manier geweest om de ontwikkelingen te volgen. Tussenvormen zoals
streekgewesten en deelgemeenten zijn uitgeprobeerd en weer verlaten. Een
bestuurlijke organisatie gebaseerd op thema’s zou meer voor de hand liggen. We
kennen het waterschap van ouds als functionele democratie. De huidige
gemeenschappelijke regelingen waarbij per onderwerp gemeenten rond een thema
zijn gegroepeerd gaan al in die richting. Alhoewel die gemeenschappelijke
regelingen een eigen bestuur hebben moeten de formele beslissingen door
gemeentebesturen worden genomen. Ook vallen grenzen samen met de huidige
gemeentegrenzen en dat is vanuit het onderwerp vaak niet logisch.
Onder de huidige wetgeving is samenvoegen van gemeenten echter
het enige middel om beter functioneren van het lokale bestuur te bereiken. De
overdracht van een groot aantal zorgtaken van het rijk naar de gemeenten heeft
de noodzaak tot schaal vergroten versterkt.
De situatie in het Land van Cuijk
Jaren van overleg tussen de 5 gemeenten in het Land van
Cuijk en inschakelen van deskundigen hebben geleid tot het advies aan de vijf
gemeenteraden om te besluiten samen één gemeente te gaan vormen. Alle 5
gemeentebesturen hebben aan dit advies meegewerkt, maar de wet schrijft voor
dat alle betrokken gemeentebesturen daarmee instemmen alvorens de formele
procedure kan worden ingezet. De gemeenten Grave en Mill hebben niet ingestemd.
Nu 2 gemeenten die keuze niet hebben gemaakt maar of,
zoals Grave, een uitspraak hebben uitgesteld of, zoals Mill, het voorstel
hebben afgewezen zijn er twee mogelijkheden:
·
Het werk van meer dan vijf jaar overdoen en
zoeken naar een andere oplossing voor alle vijf de gemeenten zonder tot één
gemeente te komen.
De nu gekozen aanpak Sint
Anthonis, Boxmeer en Cuijk samenvoegen lijkt logisch maar is niet gebaseerd op
de gemeenschappelijke rapportage. Er wordt geen oplossing geboden voor Grave en
Mill, maar daarvan kan gezegd worden dat ze daar zelf voor hebben gekozen.
Het door Grave wederom aangedragen
alternatief samenvoegen van Cuijk Grave en Mill lijkt eveneens logisch omdat
die gemeenten al enkele jaren hun ambtelijke ondersteuning in een
gemeenschappelijke regeling CGM hebben gestopt; een organisatorisch monstrum dat
alleen was bedoeld als opstap naar één gemeente Land van Cuijk. Maar ook dit
alternatief heeft geen basis in de voorgeschiedenis en het laat Boxmeer en Sint
Anthonis in de kou staan. En die gemeenten hebben daar niet voor gekozen.
Inmiddels heeft Cuijk dat alternatief ook afgewezen.
Het voor de hand liggende
alternatief in de vorm van twee gemeenten in het Land van Cuijk waarbij Mill en
Grave een gemeente vormen naast de nieuwe gemeente Land van Cuijk is blijkbaar
voor niemand aantrekkelijk en dat is terecht.
Een redelijk alternatief voor
één gemeente Land van Cuijk is er dus niet en daarom resteert de tweede
mogelijkheid.
·
De gemeenteraden van Grave en Mill alsnog
bewegen met het herindelingsplan in te stemmen.Dat kan door acties binnen die
gemeenten.
In Mill is die actie
gaande en is besloten eind januari een uitspraak van de burgers te vragen. Ik
heb bedenkingen tegen een dergelijke aanpak. De gemeenteraad moet uiteindelijk
beslissen en kan zich daarbij verschuilen achter het altijd voor discussie vatbare
resultaat van een dergelijke opiniepeiling. Als de uitslag zo uitvalt dat de
raad van Mill op die basis kan instemmen met één gemeente Land van Cuijk is dat
een stap in de richting die voor het Land van Cuijk nog steeds als beste wordt
gezien. Maar het kan ook zo zijn dat de uitslag de raad dwingt om te besluiten
dat Mill niet meedoet. Wat moet er dan gebeuren?
In Grave hebben de
voor- en tegenstanders van de ene gemeente zich ingegraven. De CDA-fractie,
voorstander van één gemeente, heeft zich in de coalitie verbonden daar deze zittingsperiode
niet meer over te praten. Aan de andere kant hebben de voorstanders van een
eigen gemeente Grave ook nog geen definitieve uitspraak daarover aan de
gemeenteraad gevraagd. Alle pogingen om uit de impasse te komen worden
afgewezen of genegeerd.
Een gemeentebestuur kent drie
organen, de gemeenteraad, het college en de burgemeester. Samen moeten die de
gemeente in dezelfde, en liefst goede, richting besturen. Nu de gemeenteraad van
Grave er niet uitkomt zou actie van het college en/of de burgemeester kunnen
helpen de Graafse raad een verstandige beslissing te nemen. Het college houdt
zich afzijdig en de burgemeester heeft als standpunt dat hij zijn mening niet
in zijn functioneren hoeft in te brengen.
Grave komt er dus niet zelf
uit.
In zijn zienswijze benadrukt
ook het provinciebestuur dat het doel nog steeds is dat er één gemeente in het
Land van Cuijk komt. Het is daarom noodzakelijk dat de CBA-gemeentebesturen en
ook de provincie alles in het werk stellen ook in Grave de burgemeester, het
college, de gemeenteraad en de burgers ervan te overtuigen dat één gemeente
Land van Cuijk de beste toekomst biedt. Een definitief herindelingsbesluit kan
dan door 5 gemeenten worden genomen en niet door 3 zoals nu voor maart 2020 is
voorzien.
Ad 2 Rol van de bevolking.
Ter Inleiding
We leven in een parlementaire democratie. Dat wil zeggen
dat we eens in de vier jaar een gemeenteraad kiezen. Die gemeenteraad neemt de
beslissingen en wij worden geacht die beslissingen te accepteren, ook als het
eigen belang iets anders zou willen. In de huidige tijd is de daarvoor
noodzakelijke gezagsgetrouwheid en solidariteit veel minder aanwezig dan in het
verleden. Dat moet worden ondervangen door te zorgen voor draagvlak voor een nog
te nemen besluit. Draagvlak wordt gekweekt door de bevolking vanaf het
begin te betrekken bij de ontwikkeling van een
project. Interactieve informatie is daarbij het instrument. Een
opiniepeiling is een meetinstrument dat kan dienen om te beoordelen of een
project rijp is voor een beslissing of dat er meer moet worden gedaan aan
draagvlak kweken. Een referendum is een manier om besluiten te nemen die
eigenlijk niet in een parlementaire democratie past en is alleen bruikbaar voor
keuzes waarbij geen belangenafweging nodig is.
Het is tegenwoordig makkelijker mensen bereid te vinden
te protesteren tegen een genomen beslissing dan mee te werken aan het tot stand
komen van een besluit in het algemeen belang.
Draagvlak verkrijgen is dus niet eenvoudig.
Betrokkenheid tot nu toe en in het vervolg
Tot nu toe heeft het hele proces zich voornamelijk
afgespeeld binnen de kringen van de gemeenteraden. Pas op het laatste moment
werden openbare informatieavonden georganiseerd die dan ook matig werden
bezocht.
De voordelen van een grotere gemeente zijn vooral direct
merkbaar in de besluitvormingsprocessen. De burger zal vooral direct worden
geconfronteerd met de nadelen, voornamelijk in de vorm van een grotere fysieke
afstand tot de bestuursorganen. Met huidige technieken zijn daarvoor goede
oplossingen voorhanden.
Als we de moderne mensen willen laten leven en werken in
een moderne gemeente Land van Cuijk moeten we die mensen vanaf nu bij de opbouw
van die gemeenten betrekken. Kernendemocratie is het kernbegrip dat zal worden
toegepast. Dat suggereert dat sterk wordt gekeken naar de wijken, dorpen en de
ene stad die straks samen de gemeente vormen. Ik vind dat te beperkt. Er zijn
inderdaad zaken die per kern geregeld en beleefd kunnen worden, maar een groot
deel van het leven speelt zich af buiten de directe woonomgeving en daar moeten
we ons ook allemaal mee kunnen bemoeien. Kernendemocratie moet daarom een
onderdeel zijn van themademocratie. En ook dat begrip moet door bestuurders en
inwoners samen worden uitgewerkt.
Ook bij de opbouw van het ambtenarenapparaat kan inbreng
van inwoners goed worden gebruikt.
Alles bij elkaar in één zin? Samen kunnen we van de
gemeente Land van Cuijk iets moois maken.
Ad 3 Betrokkenheid gemeenten Grave en Mill
Als er van wordt uitgegaan dat er één gemeente Land van
Cuijk moet komen is het logisch dat de besturen en inwoners van alle gemeenten
vanaf nu worden betrokken bij de inrichting van de nieuwe gemeente. Natuurlijk
is het wat lastig de gemeentebesturen er daadwerkelijk bij te betrekken zolang
zij niet hebben besloten. Het uitnodigen van wijk- en dorpsraden en andere
maatschappelijke organisaties is wel mogelijk. In ieder geval moet informatie
voor de inwoners en ondernemers in Grave en Mill goed bereikbaar zijn. Naar
mijn idee is alleen bij de definitieve keuze van de vestigingsplaats
noodzakelijk dat bekend is of Grave en Mill meedoen.
Ad 4 De gemeente Grave
als partner bij de ambtelijke organisatie
De gemeenteraad van Grave geeft in zijn zienswijze veel
aandacht aan de positie van de huidige gemeenschappelijke organisatie CGM. De
voorgenomen fusie heeft inderdaad grote invloed op de toekomst van CGM en daar
moet rekening mee worden gehouden. Dat zal het eenvoudigst zijn als Grave en
Mill aan de fusie meedoen. De raad van Grave heeft daartoe niet besloten en
daarmee Cuijk gedwongen uit de gemeenschappelijke regeling te treden. Het is
daarom Grave en niet Cuijk die als spelbreker optreedt. Dat de raad van Grave
dit nog als argument voor een fusie van Cuijk, Grave en Mill hanteert is te gek
voor woorden.
Als mijn zienswijze wordt gevolgd wordt vanaf nu gewerkt
aan één gemeente in het Land van Cuijk en dus één ambtelijke organisatie. Daarin
kunnen CGM en de ambtelijke organisaties van Boxmeer en St. Anthonis worden
opgenomen. Dat zal consequenties hebben voor de medewerkers, maar dat is
normaal bij deze processen en daar zijn regels voor.
Als Grave en/of Mill niet betrokken worden bij de
herindeling zal Cuijk zich moeten houden aan de regels die voor uittreden uit
de gemeenschappelijke regeling CGM van toepassing zijn. Grave en Mill zullen
dan zelf moeten zorgen voor eigen ambtelijke organisaties en dat zal niet
eenvoudig zijn.
Naar mijn mening is een constructie als CGM, waarbij drie
gemeentebesturen één ambtelijke organisatie aansturen ongewenst. CGM is
opgericht als aanloop naar een bestuurlijke fusie. Een nieuwe
gemeenschappelijke regeling met Mill, Grave en de gemeente Land van Cuijk acht
ik uitgesloten. Niet verder moet worden gegaan dan dat Grave en Mill capaciteit
kunnen inhuren bij de nieuwe gemeente, zoals bij een particulier bureau.
Slotwoord.
Het originele voorstel geeft 1 januari 2023 als
startdatum voor de nieuwe gemeente. Het nu voorliggende plan gaat uit van een
fusie per 1 januari 2022. Voor mij en vele anderen is het duidelijk dat één
gemeente Land van Cuijk het beste is. Daarom moet alles op alles worden gezet
om de gemeenteraden van Grave en Mill hiervan te overtuigen. Als dit tot een latere
ingangsdatum leidt moet dat maar.
Met vriendelijke groeten
Leo de Vreede
Afschrift:
Gemeentebestuur Grave;
CDA-fractie Provinciale Staten Noord Brabant;
CDA-fractie Tweede Kamer;
Regionale pers
Geen opmerkingen:
Een reactie posten